Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί το καλύτερο δώρο της μητέρας προς το νεογέννητο, μετά από την ίδια τη γέννηση. Το μητρικό γάλα είναι η μόνη τροφή που χρειάζεται το βρέφος και είναι επαρκής για την ολοκληρωμένη διατροφή του. Συχνά όμως οι γυναίκες καταφεύγουν στη λύση του «έτοιμου» προπαρασκευασμένου γάλακτος, για διάφορους λόγους. Θα πρέπει όμως μητέρα να γνωρίζει ότι ο μητρικός θηλασμός δίνει στο νεογέννητο πολυποίκιλα πολύ υψηλότερης ποιότητας γάλα.
Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού
Ο μητρικός θηλασμός εκτός από τη μοναδική ικανοποίηση που προσφέρει στη μητέρα γιατί τρέφει το μωρό της από το δικό της σώμα, έχει και πολλά άλλα οφέλη τόσο για εκείνη όσο και για το βρέφος:
1. Με το μητρικό γάλα μεταφέρονται αντισώματα της μητέρας στο βρέφος που λειτουργούν σαν ασπίδα εναντίον των λοιμώξεων.
2. Οι αλλεργικές αντιδράσεις έχουν πολύ μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης συγκριτικά με το έτοιμο γάλα.
3. Το μητρικό γάλα δεν περιέχει μικρόβια.
4. Δεν χρειάζεται χρόνος προετοιμασίας καθώς το μητρικό γάλα είναι πάντα στην κατάλληλη θερμοκρασία.
5. Το μητρικό γάλα είναι δωρεάν.
6. Υπάρχει δυνατότητα θηλασμού οποιαδήποτε ώρα και σε οποιοδήποτε χώρο.
7. Με το θηλασμό μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας αργότερα στο παιδί.
8. Ο θηλασμός «δένει» ψυχικά τη μητέρα με το μωρό της
9. Μειώνεται η πιθανότητα της μητέρας για εγκυμοσύνη κατά τον θηλασμό λόγω αναστολής της ωορρηξίας.
10. Καλύτερη ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος του παιδιού λόγω μεγάλων ποσοτήτων ζωικών ουσιών στο μητρικό γάλα
11. Λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού αργότερα, με βάση και πρόσφατες μελέτες για το μητρικό θηλασμό.
Μειονεκτήματα όταν δεν θηλάζει η μητέρα
1. Κίνδυνος μετάδοσης μικροβίων από τις πιπίλες, το μπουκάλι ή μέχρι και από το ίδιο το γάλα
2. Θέλει προετοιμασία
3. Έχει κόστος
4. Υπάρχει αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης πιο έντονων κωλικών του εντέρου
Η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών γνωρίζει τα τεράστια οφέλη του μητρικού γάλατος για το βρέφος. Σύμφωνα όμως με έρευνες, λιγότερο από το 50% των γυναικών θηλάζουν έως τους 6 μήνες. Οι συχνότεροι λόγοι για τους οποίους οι γυναίκες εγκαταλείπουν το μητρικό θηλασμό είναι ότι είτε η ποσότητα του γάλακτος δεν επαρκεί είτε ότι ο μαστός δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για θηλασμό. Επίσης, αρκετά συχνά αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν πρακτικά προβλήματα όπως αδυναμία θηλασμού σε περιόδους εργασίας, ακατάλληλες συνθήκες για θηλασμό κλπ.
Πως γίνεται ο μητρικός θηλασμός
Τόσο πριν όσο και μετά τον τοκετό, η μητέρα έχει το δικαίωμα να ζητήσει αποκλειστικό θηλασμό, δηλαδή ότι δεν επιθυμεί να δίνεται στο μωρό της «τεχνητό» γάλα. Αρχικά ενδέχεται να μην έχει η μητέρα αρκετή ποσότητα και να χρειάζονται λίγα 24ωρα μέχρι να αρχίσει η κανονική παραγωγή και έκκριση γάλακτος από το μαστό. Το πρωτόγαλα όμως είναι πιο παχύρευστο και υποκίτρινο, αποδίδει πιο πολλές θερμίδες που είναι επαρκείς για τη θρέψη του μωρού με λιγότερη ποσότητα.
Η μητέρα πρέπει να κάθεται αναπαυτικά σε θέση που να επιτρέπει ένα σταθερό και ακούραστο θηλασμό. Αν το μωρό χρειάζεται άλλαγμα, αυτό πρέπει να γίνει πριν ξεκινήσει ο θηλασμός ώστε να μη διακόπτεται στη μέση. Έπειτα, η μητέρα βάζει το μωρό της στην αγκαλιά της με το ένα χέρι ενώ με το άλλο κρατά το μαστό της ώστε να μην εμποδίζεται η αναπνοή του από τη μύτη.
Διατροφή της μητέρας κατά το θηλασμό
Η μητέρα δεν χρειάζεται να έχει κάποια συγκεκριμένη ειδική διατροφή, αρκεί να εφαρμόζει κάποιους βασικούς κανόνες ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής. Ορισμένες διατροφικές συνήθειες που πρέπει να ακολουθεί η νέα μητέρα είναι οι παρακάτω:
1. Πρωτεΐνη από φυτικές πηγές (σόγια, φακές, φασόλια) ή και υψηλής ποιότητας ζωικές πηγές (αυγά, κοτόπουλο, ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα)
2. Φρούτα εποχής και λαχανικά μαγειρεμένα ή νωπά. Απαραίτητο είναι το καλό πλύσιμο για την αποφυγή πρόσληψης φυτοφαρμάκων
3. Μικρή κατανάλωση λιπαρών και γλυκών
4. Ποικιλία γεύσεων στη διατροφή
5. Καθημερινή κατανάλωση θαλασσινών, τα οποία είναι πλούσια σε ω3 λιπαρά και πρωτεΐνες
Πότε δεν επιτρέπεται ο θηλασμός
1. Οι μητέρες που πάσχουν από ηπατίτιδα ή AIDS
2. Αν η μητέρα παίρνει φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να ρωτήσει πριν ξεκινήσει θηλασμό τον παιδίατρο της, αν τα φάρμακα είναι συμβατά ή όχι.
3. Αν το μωρό γεννηθεί πρόωρα και δεν έχει την ικανότητα κατάποσης και θηλασμού
Σε γενικές γραμμές, η γυναίκα πρέπει να ενθαρρύνεται με κάθε τρόπο να θηλάζει για αρκετό καιρό. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει το θηλασμό για τα 2 πρώτα χρόνια ζωής του μωρού. Έτσι, έχουμε την υποχρέωση να εξασφαλίσουμε σε κάθε θηλάζουσα τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις ώστε να διευκολύνουμε όσο το δυνατό περισσότερο το θηλασμό.
Μερικές συχνές ερωτήσεις γυναικών για το μητρικό θηλασμό
Πρέπει απαραιτήτως να λαμβάνω ασβέστιο κατά το θηλασμό?
Όχι απαραίτητα. Αυτό που μπορεί να κάνει η γυναίκα ώστε να μην χρειάζονται σκευάσματα ασβεστίου είναι η πλούσια σε ασβέστιο διατροφή. Αυτή περιλαμβάνει γαλακτοκομικά όπως γιαούρτι, γάλα και τυρί.
Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός έχουν ως προσωρινό αποτέλεσμα την ελάττωση της οστικής μάζας. Η ανάκτηση της οστικής μάζας της γυναίκας γίνεται μετά τη διακοπή του θηλασμού.
Ποια είναι η ενδεδειγμένη κατανάλωση υγρών όταν θηλάζω?
Κατά το θηλασμό, η γυναίκα παράγει περίπου 700ml γάλα καθημερινά. Δεν χρειάζεται όμως άγχος από τη γυναίκα στο κομμάτι της ενυδάτωσης. Το βασικό είναι να πίνει η γυναίκα νερό όταν νιώθει ότι διψά καθώς και να αναγνωρίζει τα χαρακτηριστικά σημάδια αφυδάτωσης όπως ξηροστομία, κίτρινα ούρα, μη συχνή ούρηση κ.α.
Μπορώ να πίνω καφέ όταν θηλάζω?
Σε γενικές γραμμές, οι γυναικολόγοι συστήνουν ότι μπορεί μια γυναίκα να λαμβάνει μικρή ποσότητα καφέ, δηλαδή 1-2 φλιτζάνια την ημέρα. Προσοχή χρειάζεται όταν διαπιστωθεί ότι το βρέφος παρουσιάζει ευαισθησία στην καφεΐνη, και εμφανίζει δυσκολίες στον ύπνο ή είναι ευερέθιστο. Η καφεΐνη περνά στο μητρικό γάλα και το μωρό εμφανίζει ανησυχία και υπερένταση. Συνήθως τα συμπτώματα αυτά μειώνονται μετά τους 3-5 πρώτους μήνες ζωής του βρέφους που αποκτά δυνατότητα κάθαρσης της καφεΐνης αντίστοιχης των ενηλίκων.
Μπορώ να καπνίζω κατά την περίοδο που θηλάζω το παιδί μου?
Καλό είναι να αποφεύγεται το κάπνισμα. Σύμφωνα με μελέτες τα βρέφη των γυναικών που καπνίζουν εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα για σημαντικές παθήσεις όπως βρογχίτιδα, ωτίτιδα, άσθμα, πνευμονία κ.α. Αν όμως η γυναίκα δεν μπορεί να κόψει το κάπνισμα τότε συστήνεται παρόλα αυτά να θηλάζει. Σύμφωνα με μελέτες είναι μεγαλύτερα τα οφέλη του θηλασμού για το βρέφος από καπνίστρια μητέρα συγκριτικά με το να μη θηλάζει καθόλου.
Μπορώ να κάνω δίαιτα παράλληλα με το θηλασμό?
Η πιο συχνή επιθυμία των γυναικών μετά την εγκυμοσύνη είναι να χάσουν τα κιλά που πήραν. Ο θηλασμός βοηθάει στην απώλεια των παραπανίσιων κιλών της εγκυμοσύνης. Τις περισσότερες φορές αυτό γίνεται χωρίς να προσπαθήσει πολύ η γυναίκα. Φυσιολογική απώλεια βάρους σημαίνει περίπου 1 κιλό ανά 2 εβδομάδες. Με αυτό το ρυθμό δεν επηρεάζεται η παραγωγή επαρκούς ποσότητας γάλατος.
Το αλκοόλ επιτρέπεται στο διάστημα του μητρικού θηλασμού?
Το αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται στο θηλασμό όπως αντίστοιχα και στην εγκυμοσύνη. Αν η μητέρα καταναλώνει αλκοόλ ένα μικρό τμήμα του θα περάσει στο μητρικό γάλα και από εκεί στο βρέφος. Σύμφωνα και με πρόσφατες μελέτες δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ. Αν η μητέρα καταναλώσει αλκοόλ και θέλει να θηλάσει θα πρέπει οπωσδήποτε να περιμένει τουλάχιστον 2-3 ώρες για να «καθαρίσει» ο οργανισμός της.